یکی از مهمترین اختلافاتی که بین شیعه و اهل سنت در نحوه نماز خواندن وجود دارد در باز و بسته بودن دست در حین نماز است در این رابطه باید گفت که نمازی که شیعیان می خوانند کاملا شبیه نمازی است که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله ) می خواند و به این مطلب حتی در کتب معروف اهل سنت هم به آن اذعان شده است برای نمونه به این مورد توجه کنید:
محمد بن عمر و ابن عطا روایت کرده اند ابو حمید ساعدی از ده نفر از اصحاب رسول خدا شنید که یکی از این ده نفر ابوقتاده است پس ابو حمید می گوید من داناترین شما به نماز رسول خدا هستم به او گفتند: نماز را عرضه کن پس گفت: رسول خدا زمانی که به نماز می ایستاد دو دست خود را بالا می برد تا موازی دو گوشش قرار می گرفت سپس تکبیر می گفت تا اینکه هر عضو بدنش در جای خود قرار می گرفت سپس حمد و سوره را قرائت می کرد سپس تکبیر می گفت سپس دو دستش را تا گوشش بالا می آورد سپس به رکوع می رفت و دو کف دست خود را بر زانو می گذاشت سپس آرام می گرفت نه سرش را بالا می آورد و نه زیاد پایین می انداخت و می گفت خدا سخن کسی که او را مدح کند شنید سپس دو دستش را بالا برد تا کنار گوشش قرار گرفت سپس گفت: الله اکبر و سپس خود را به زمین انداخت و دو کف دست خود را کنار خود گذاشت سپس سر بلند کرد و بر پای چپ نشست و انگشتان دو پایش را موقع سجده باز کرد و سجده کرد و سپس الله اکبر گفت و بلند شد و بر پای چپ نشست تا همه اندامش آرام گرفت سپس در سجده بعد همین کار راکرد همه گفتند: راست گفتی رسول خدا اینچنین نماز میخواند. امام مالک در الموطا و ابو داود آنرا نقل کرده اند وترمذی درباره آن گفته است: حدیث حسن صحیح (سنن ابن ماجة ، ج ۱، ص ۲۸۰ ، سنن أبی داود، ج ۱، ص ۱۷۰ کتاب الصلاه باب استفتاح الصلاه ، سنن الترمذی، ج ۱، ص ۱۸۸ بابماجاء فی وصف الصلاه ، مسند أحمد ج ۵،ص ۴۲۴،سنن الدارمی،ج ۱،ص ۳۱۴ کتاب الصلاة باب صفة صلاةرسول الله،السنن الکبرى للبیهقی،ج ۲، ص ۷۲ ، عمدة القاری، ج ۶، ص ۱۰۴ ‘ صحیح ابن حبان ج ۵ ص ۱۹۶.)
بخاری هم آن را به طور مختصر نقل کرده است.(صحیح البخاری ، ج ۱، ص ۲۰۱، کتاب الصلاة، باب سنّة الجلوس فی التشهد). شوکانی میگوید: صاحبان صحاح سته(صحاح سته شش کتابی هستند که کاملا مورد قبول اهل سنت می باشند) جز نسائی آن را نقل کرده اند و ترمذی آن را صحیح دانسته است، و بخاری آن را به صورت مختصر نقل کرده است.(نیل الأوطار، ج ۲، ص ۱۹۸).
در این روایت که قصد راوی بیان کامل نماز رسول خدا با همه جزئیات است هرگز مطلبی درباره دست بسته بودن رسول خدا نقل نشده است بعد از ثبوت این خبر صحیح از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم روشن میگردد که عمل شیعه در دست باز نماز خواندن مطابق با سنت رسول الله است.
بنابراین بقیه مذاهب اسلامی باید پاسخگو باشند که چرا مخالف سنت نبوی عمل میکنند. البته ما به ذکر روایت از کتب اهل سنت اکتفا کردیم چرا که در کتب شیعه و روایات شیعه این مسئله اجماعی است. و هیچ قول مخالفی در شیعه نسبت به این امر وجود ندارد. اما در مورد تکتف و دستبسته نماز خواندن که اهل سنت آن را انجام می دهند باید توجه داشته باشید که این کار بعد از پیامبر اکرم توسط خلیفه دوم بدعت شده است.
امیرمؤمنان علی (ع ) می فرماید: لایجمع المسلم یدیه فی الصلاه و هو قائم بین یدی الله یشبهباهل الکفر من المجوس؛نمازگزار دست های خودرا در حالی که در برابر خدا ایستادهاست روی هم قرار ندهد که با این عمل شیوه مجوسیان کافر را حکایت می کند (وسائلالشیعه , ج ۴, باب ۱۵ از ابواب قواطع نماز حدیث ۷ - منشور عقاید امامیه, جعفرسبحانی, انتشارات مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق , ص ۲۷۹ و ۲۸۰)
دست بسته نماز خواندن از زمان خلیفه دوم عمر بن خطاب به دستور وی بدعت شده است. گفتنی است که همه فرقه های اهل سنت دست بسته نماز نمی خوانند; همانند مالکی ها و این از اموری است که از زمان خلیفه دوم مرسوم شده و ما آن را بدعت و حرام می دانیم . مسلما رسول خدا(ص ) و امیرالمومنین با دست باز نماز می خواندند و باید توجه داشت آنهایی هم که با دست بسته نماز می خوانند آن را مستحب می دانند. توجه داشته باشید که پیامبر اسلام اگر دست بسته نماز می خواندند و سنت همیشگی پیامبر آن گونه بود, در این صورت, همه آن طور می خواندند و کسی در آن اختلاف نمی کرد.
از خصوصیات شیعه پای بندی به سنت پیامبر است. اگر پیامبر اسلام دست بسته می خواندند:
اولا, شیعیان قطعا دست بسته می خواندند در حالی که هیچ کدام از امامان معصوم شیعه نگفته اند که پیامبر دست بسته نماز می خوانده است )مستند العروه , آیت الله شیخ مرتضی بروجردی , ج ۴, ص ۴۴۵).
ثانیا, اگر عمل پیامبر می بود, اهل سنت نیز دست بسته خواندن را واجب می دانستند در حالی که هیچ کدام از چهار فرقه فقهی اهل سنت این عمل را واجب نمی دانند حتی مالکی ها آن را مستحب هم نمی دانند(الفقه علی المذاهب الخمسه , مغنیه , ص ۱۰۹( آنان که اولین بار دست بسته نمازخواندن را رسم کردند چنین فکر کردند که چنین حالتی به خود گرفتن، یک نوع احترام وتواضع در برابر خداوند است و برای همین, دستور دادند که از آن به بعد در نمازها دست بسته باشند.
دست روی دست گذاشتن و هر دو دست را روی شکم گذاشتن, در اصطلاح فقهی تکفیر و تکتیف نامیده می شود. در این که از چه زمانی دست بسته نماز خواندن سنت شد اختلاف نظر هست. برخی معتقد هستند که در زمان خلیفه اول ابوبکر چنین رسمی رواج یافت و بعضی ها معتقدند که در زمان خلیفه دوم عمربن خطاب, این سنت رواج یافت . بنابراین , اهل سنت نیز این عمل را عمل پیامبر نمی دانند, بلکه عمل صحابه پیامبربعد از رحلت نبی اکرم (ص ) می دانند و داستان آن را چنین آورده اند که وقتی که اسیران ایرانی را نزد عمر بن خطاب آوردند, عمر بن خطاب آنها را دست بسته دید وپرسید: چرا چنین کرده اید؟ گفتند: رسم ما ایرانیان این است که در برابر پادشاهانمان چنین می ایستیم. عمر بن خطاب از این حالت خوشش آمد و دستور داد از این پس در نمازچنین بایستند و مردم هم مطابق دستور عمل کردند و به این ترتیب, تکتف, سنت شد(مستند العروه , ج ۴, ص ۴۴۵ - جواهر, ج ۱۱, ص ۱۹( شیعیان علی (ع ) براساس روایاتی که از امامان معصوم رسیده, به تکتف معتقد نیستند و به جای آن, دست ها راروی ران ها می گذارند و پایین می اندازند.
برخی از روایات چنین است:
الف ) به امام صادق (ع ) یا امام باقر(ع ) گفته شد: کسی دست خود را روی دست دیگر می گذارد و نمازمی خواند, حکم این چیست ؟ جواب داد: این , تکتف است و انجام نشود.
ب ) علی (ع ) فرمود: مسلمان با گذاشتن دست خود روی دست دیگر, خود را به مجوس تشبیه نمی کند.
ج ) امام باقر(ع ) فرمود: در نماز تکتف نکن که این کار مجوس است .
محمد بن عمر و ابن عطا روایت کرده اند ابو حمید ساعدی از ده نفر از اصحاب رسول خدا شنید که یکی از این ده نفر ابوقتاده است پس ابو حمید می گوید من داناترین شما به نماز رسول خدا هستم به او گفتند: نماز را عرضه کن پس گفت: رسول خدا زمانی که به نماز می ایستاد دو دست خود را بالا می برد تا موازی دو گوشش قرار می گرفت سپس تکبیر می گفت تا اینکه هر عضو بدنش در جای خود قرار می گرفت سپس حمد و سوره را قرائت می کرد سپس تکبیر می گفت سپس دو دستش را تا گوشش بالا می آورد سپس به رکوع می رفت و دو کف دست خود را بر زانو می گذاشت سپس آرام می گرفت نه سرش را بالا می آورد و نه زیاد پایین می انداخت و می گفت خدا سخن کسی که او را مدح کند شنید سپس دو دستش را بالا برد تا کنار گوشش قرار گرفت سپس گفت: الله اکبر و سپس خود را به زمین انداخت و دو کف دست خود را کنار خود گذاشت سپس سر بلند کرد و بر پای چپ نشست و انگشتان دو پایش را موقع سجده باز کرد و سجده کرد و سپس الله اکبر گفت و بلند شد و بر پای چپ نشست تا همه اندامش آرام گرفت سپس در سجده بعد همین کار راکرد همه گفتند: راست گفتی رسول خدا اینچنین نماز میخواند. امام مالک در الموطا و ابو داود آنرا نقل کرده اند وترمذی درباره آن گفته است: حدیث حسن صحیح (سنن ابن ماجة ، ج ۱، ص ۲۸۰ ، سنن أبی داود، ج ۱، ص ۱۷۰ کتاب الصلاه باب استفتاح الصلاه ، سنن الترمذی، ج ۱، ص ۱۸۸ بابماجاء فی وصف الصلاه ، مسند أحمد ج ۵،ص ۴۲۴،سنن الدارمی،ج ۱،ص ۳۱۴ کتاب الصلاة باب صفة صلاةرسول الله،السنن الکبرى للبیهقی،ج ۲، ص ۷۲ ، عمدة القاری، ج ۶، ص ۱۰۴ ‘ صحیح ابن حبان ج ۵ ص ۱۹۶.)
بخاری هم آن را به طور مختصر نقل کرده است.(صحیح البخاری ، ج ۱، ص ۲۰۱، کتاب الصلاة، باب سنّة الجلوس فی التشهد). شوکانی میگوید: صاحبان صحاح سته(صحاح سته شش کتابی هستند که کاملا مورد قبول اهل سنت می باشند) جز نسائی آن را نقل کرده اند و ترمذی آن را صحیح دانسته است، و بخاری آن را به صورت مختصر نقل کرده است.(نیل الأوطار، ج ۲، ص ۱۹۸).
در این روایت که قصد راوی بیان کامل نماز رسول خدا با همه جزئیات است هرگز مطلبی درباره دست بسته بودن رسول خدا نقل نشده است بعد از ثبوت این خبر صحیح از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم روشن میگردد که عمل شیعه در دست باز نماز خواندن مطابق با سنت رسول الله است.
بنابراین بقیه مذاهب اسلامی باید پاسخگو باشند که چرا مخالف سنت نبوی عمل میکنند. البته ما به ذکر روایت از کتب اهل سنت اکتفا کردیم چرا که در کتب شیعه و روایات شیعه این مسئله اجماعی است. و هیچ قول مخالفی در شیعه نسبت به این امر وجود ندارد. اما در مورد تکتف و دستبسته نماز خواندن که اهل سنت آن را انجام می دهند باید توجه داشته باشید که این کار بعد از پیامبر اکرم توسط خلیفه دوم بدعت شده است.
امیرمؤمنان علی (ع ) می فرماید: لایجمع المسلم یدیه فی الصلاه و هو قائم بین یدی الله یشبهباهل الکفر من المجوس؛نمازگزار دست های خودرا در حالی که در برابر خدا ایستادهاست روی هم قرار ندهد که با این عمل شیوه مجوسیان کافر را حکایت می کند (وسائلالشیعه , ج ۴, باب ۱۵ از ابواب قواطع نماز حدیث ۷ - منشور عقاید امامیه, جعفرسبحانی, انتشارات مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق , ص ۲۷۹ و ۲۸۰)
دست بسته نماز خواندن از زمان خلیفه دوم عمر بن خطاب به دستور وی بدعت شده است. گفتنی است که همه فرقه های اهل سنت دست بسته نماز نمی خوانند; همانند مالکی ها و این از اموری است که از زمان خلیفه دوم مرسوم شده و ما آن را بدعت و حرام می دانیم . مسلما رسول خدا(ص ) و امیرالمومنین با دست باز نماز می خواندند و باید توجه داشت آنهایی هم که با دست بسته نماز می خوانند آن را مستحب می دانند. توجه داشته باشید که پیامبر اسلام اگر دست بسته نماز می خواندند و سنت همیشگی پیامبر آن گونه بود, در این صورت, همه آن طور می خواندند و کسی در آن اختلاف نمی کرد.
از خصوصیات شیعه پای بندی به سنت پیامبر است. اگر پیامبر اسلام دست بسته می خواندند:
اولا, شیعیان قطعا دست بسته می خواندند در حالی که هیچ کدام از امامان معصوم شیعه نگفته اند که پیامبر دست بسته نماز می خوانده است )مستند العروه , آیت الله شیخ مرتضی بروجردی , ج ۴, ص ۴۴۵).
ثانیا, اگر عمل پیامبر می بود, اهل سنت نیز دست بسته خواندن را واجب می دانستند در حالی که هیچ کدام از چهار فرقه فقهی اهل سنت این عمل را واجب نمی دانند حتی مالکی ها آن را مستحب هم نمی دانند(الفقه علی المذاهب الخمسه , مغنیه , ص ۱۰۹( آنان که اولین بار دست بسته نمازخواندن را رسم کردند چنین فکر کردند که چنین حالتی به خود گرفتن، یک نوع احترام وتواضع در برابر خداوند است و برای همین, دستور دادند که از آن به بعد در نمازها دست بسته باشند.
دست روی دست گذاشتن و هر دو دست را روی شکم گذاشتن, در اصطلاح فقهی تکفیر و تکتیف نامیده می شود. در این که از چه زمانی دست بسته نماز خواندن سنت شد اختلاف نظر هست. برخی معتقد هستند که در زمان خلیفه اول ابوبکر چنین رسمی رواج یافت و بعضی ها معتقدند که در زمان خلیفه دوم عمربن خطاب, این سنت رواج یافت . بنابراین , اهل سنت نیز این عمل را عمل پیامبر نمی دانند, بلکه عمل صحابه پیامبربعد از رحلت نبی اکرم (ص ) می دانند و داستان آن را چنین آورده اند که وقتی که اسیران ایرانی را نزد عمر بن خطاب آوردند, عمر بن خطاب آنها را دست بسته دید وپرسید: چرا چنین کرده اید؟ گفتند: رسم ما ایرانیان این است که در برابر پادشاهانمان چنین می ایستیم. عمر بن خطاب از این حالت خوشش آمد و دستور داد از این پس در نمازچنین بایستند و مردم هم مطابق دستور عمل کردند و به این ترتیب, تکتف, سنت شد(مستند العروه , ج ۴, ص ۴۴۵ - جواهر, ج ۱۱, ص ۱۹( شیعیان علی (ع ) براساس روایاتی که از امامان معصوم رسیده, به تکتف معتقد نیستند و به جای آن, دست ها راروی ران ها می گذارند و پایین می اندازند.
برخی از روایات چنین است:
الف ) به امام صادق (ع ) یا امام باقر(ع ) گفته شد: کسی دست خود را روی دست دیگر می گذارد و نمازمی خواند, حکم این چیست ؟ جواب داد: این , تکتف است و انجام نشود.
ب ) علی (ع ) فرمود: مسلمان با گذاشتن دست خود روی دست دیگر, خود را به مجوس تشبیه نمی کند.
ج ) امام باقر(ع ) فرمود: در نماز تکتف نکن که این کار مجوس است .
درباره این سایت